Pewne pojęcia poza środowiskiem specjalistycznym są mylone. Przez co osoba ubiegająca się o pomoc w konkretnej sprawie może nie dostać się do specjalisty i nie osiągnąć zamierzonej formy pomocy, co budzi często niemałe rozczarowaniem. Moją receptą na to jest zwyczajne zaczerpnięcie informacji tuż przed podjęciem decyzji, do kogo powinniśmy się wybrać. Poniżej przedstawiam pewne ogólnikowe rozróżnienie czym różni się na poziomie świadczenia usług oraz kompetencji psycholog, psychoterapeuta, terapeuta oraz psychiatra.

Psycholog

Jest to osoba, która uzyskała minimum tytuł magistra psychologii kończąc 5letnie studia na wydziale psychologii/nauk humanistycznych lub społecznych. Bez względu na kierunek specjalnościowy, który ukończyła (mam tutaj na myśli psychologa klinicznego, transportu lub np. psychologa biznesu) każda z tych osób uzyskuje takim sam tytuł. Jednak nie każdy z nich musi specjalizować się w świadczeniu pomocy w każdym obszarze trudności natury psychicznej. Dlatego konsultacje psychologiczne mogą polegać na tym, że dostaniemy informację, do jakiego dokładnie specjalisty możemy zgłosić się w celu uzyskania precyzyjnej pomocy. Uzyskane kwalifikacje uprawniają psychologa do udzielania świadczeń psychologicznych polegających na: diagnozie na postawie testów, opiniowaniu, orzekaniu oraz przede wszystkim pomocy psychologicznej. Tylko psycholog ma możliwość diagnozowania zaburzeń osobowości na podstawie wywiadu oraz testów psychologicznych. Jednak ostacznej diagnozy jednostki chorobowej dokonuje psychiatra. Psycholog potrafi posługiwać się testami do diagnozy psychologicznej i to on wyłącznie ma uprawnienia do ich zakupu. W szpitalach psychiatrycznych psycholog jest w ścisłej współpracy z psychiatrą z uwagi na proces diagnostyczny oraz opiekę nad pacjentem. W celu potwierdzenia ostatecznej diagnozy, podczas hospitalizacji pacjenta, wykonuje się różnego rodzaju testy psychologiczne, które mają za zadanie ją potwierdzić lub ukierunkować w stronę innego zaburzenia. Psycholog nie tylko wykonuje testy psychologiczne, prowadzi także rozmowy z pacjentami na oddziałach psychiatrycznych lub w poradniach psychologicznych, świadczy jednorazową pomoc lub także długoterminowe poradnictwo. Psycholog nie jest lekarzem, nie przepisuje więc leków.  Zawód psychologa jest zawodem zaufania publicznego, tak więc podobnie jak w zawodzie lekarskim, obowiązuje tajemnica, która zakazuje udzielania publicznie informacji na temat pacjenta lub klienta. Obecnie nie istnieje ustawa regulująca zawód psychologa w polsce.

Na wizytę u psychologa nie wymagane jest skierowanie od lekarza rodzinnego, chyba, że osoba chce się dostać do placówki refundowanej przez NFZ.

Psychoterapeuta

Psychoterapeutą jest osoba, która ukończyła certyfikowaną szkołę psychoterapii. Ze względu na różnorodność nurtów psychoterapeutycznych, każda ze szkół preferuje różną długość trwania kursu (od 2 do 5 lat). Psychoterapeutą może być psycholog jak i psychiatra a także osoby spoza środowiska psychologicznego i psychiatrycznego. Dlatego przed rozpoczęciem terapii warto jest zweryfikować kwalifikacje naszego terapeuty. Psychoterapia dzieli się nie tylko ze względu na nurty ale i grupę docelową, dlatego wyróżniamy z całego środowiska psychoterapeutów dzieci i młodzieży. Psycholog oraz psychiatra są szczególnie zorientowani w sprawach natury psychicznej, w odróżnieniu od osób posiadających tytuł magistra z innych dziedzin, co pomaga w kompleksowej pomocy pacjentowi. Psychoterapeuta prowadzi psychoterapię indywidualną lub grupową, która ma za zadanie pomóc osobie rozwiązać problemy natury psychologicznej lub wspomóc leczenie psychiatryczne, dlatego często jest prowadzona w połączeniu z farmakoterapią. Pomaga ona przezwyciężyć nasze słabości lub „postawić nas na nogi”, kiedy przeżywamy ciężkie chwile w życiu i niezwykle trudno jest poradzić sobie z nimi w pojedynkę. Niepodważalnym atutem psychoterapii jest nawiązanie relacji z terapeutą oraz regularne spotkania, które dają możliwość pracowania nad trudnościami, których doświadczamy na bieżąco. Celem terapii jest pomoc w zmianie niekorzystnych zachowań, nawyków i schematów i wypracowanie technik radzenia sobie z nimi. Daje ona możliwość odkrycia i głębszego doświadczenia siebie i otoczenia, i przede wszystkim polepszenia jakości życia. Obecnie powstają nowe nurty terapeutyczne, różnią się one techniką pracy z pacjentem, jednak wszystkie mają jeden cel, jest nim pomoc w łagodzeniu i niwelowaniu dyskomfortu psychicznego.

Do psychoterapeuty zgłaszają się nie tylko osoby z konkretną diagnozą, nie jest ona wymagana, by podjąć współpracę ze specjalistą.

Rzadko kiedy w Polsce zdarza się, że psychoterapeutą jest psychiatra, jednak takie przypadki oczywiście występują. Ani psycholog ani psychoterapeuta nie mają możliwości włączania farmakoterapii do leczenia. Odbywa się to wówczas, gdy osoba korzysta z usług psychiatry oraz psychoterapeuty, jest pod opieką ośrodka pomocy lub znajduje się w szpitalu np. na oddziale zamkniętym lub dziennym.

Aby zapisać się na wizytę do psychoterapeuty nie wymagane jest skierowanie od lekarza rodzinnego, jednak chcąc skorzystać z wizyty w placówce, która refundowana jest z NFZ, warto postarać się o skierowanie od specjalisty medycznego.

Terapeuta

W pospolitym żargonie tytułem terapeuty często określa się psychoterapeutę, o którym pisałam powyżej. Jednak posiłkując się terminologią terapeutą jest psycholog, który specjalizuje się w określonym rodzaju terapii. Mając na myśli terapeutę, który świadczy usługi w określonym obszarze psychologii, mówimy o osobie, która prowadzi podopiecznym przejawiającym pewnego rodzaju zaburzenia, określony dla nich rodzaj terapii (może to być terapia behawioralna dla dzieci z zaburzeniami rozwojowymi, terapia uzależnień, terapia grupowa). Aby prowadzić terapię behawioralną niekonieczne jest posiadanie tytułu terapeuty behawioralnego. Aby uzyskać tytuł terapeuty behawioralnego konieczne jest spełnienie odpowiednich wymogów do uzyskania licencji terapeuty behawioralnego PLTB. Prowadzenie terapii innego rodzaju, niebędącej psychoterapią, również nie wymaga odbycia dodatkowych kursów.

Psychiatra

Jest to lekarz medycyny, który ukończył 6 letnie kształcenie obejmujące studia medyczne oraz specjalizację z zakresu psychiatrii. Istnieje pewien podział psychiatrów z uwagi na grupę docelową, którą się zajmują; są psychiatrzy mówiąc ogółem dla dorosłych oraz psychiatrzy dzieci i młodzieży.

Psychiatra stawia diagnozę chorób psychicznych na podstawie występujących objawów, które pacjent zgłasza podczas pierwszej wizyty, na której przeprowadzany jest standardowy wywiad. W szpitalu zazwyczaj pacjent poddawany jest obserwacji, a ostateczne rozpoznanie choroby popierane jest wnioskami z obserwacji i testów wykonywanych przez psychologa. Wyłącznie lekarz posiada upoważnienie do włączania farmakoterapii w proces leczenia. Psychiatra diagnozuje choroby psychiczne i tylko w tym zakresie przepisuje leki, nie diagnozuje on natomiast zaburzeń osobowości, których to nie da się wyleczyć środkami medycznymi. Lekarz psychiatra ma możliwość zlecenia leczenia farmakologicznego i psychoterapii. Do psychiatry udajemy się niczym do lekarza – po diagnozę, konsultujemy zmiany wynikające z uwagi na włączoną farmakoterapię i zmiany dawki leków, ma ona także możliwość przepisania skierowania do innych specjalistów. Do hospitalizacji pacjenta może dojść z inicjatywy lekarza psychiatry. Jeśli jednak chcemy skorzystać z pewnych usług w ramach świadczeń NFZ, psychiatra ten powinien pracować w ośrodku państwowym bądź mającym umowę z NFZ.

Aby udać się do lekarza psychiatry, nie trzeba mieć skierowania od lekarza rodzinnego.

Źródło: Biuletyn informacyjny napisany przeze mnie dla Psychoterapii dla każdego.