Jeśli szukacie literatury, która pomoże odpowiedzieć Wam na pytanie co zrobić, gdy dziecko jest całkowicie niewerbalne, jak rozwijać mowę, jak przeprowadzić trening czystości lub zastanawiacie się w jaki sposób można dokonać analizy wzmocnień oraz analizy zachowań trudnych – wszystkie te odpowiedzi znajdziecie w książce Metoda Zachowań Werbalnych.

Metoda zachowań werbalnych Mary Lynch Barbera jest przewodnikiem dla rodziców i terapeutów dzieci z autyzmem i innymi zaburzeniami rozwojowymi. Autorka jest matką dziecka z diagnozą autyzmu, która chcąc pomóc swojemu synowi, sama zaczęła edukację terapeutyczną i zdobyła certyfikat BCBA terapii behawioralnej. Dzięki temu książka nie jest napisana stricte naukowym językiem, bardzo dobrze tłumaczy rodzicom i terapeutom jaki jest sens ćwiczeń, które często obserwują na zajęciach swoich dzieci. A poza tym, co najważniejsze, opisane są sposoby pracy z dzieckiem w taki sposób, aby rodzic z powodzeniem, po przeczytaniu tej książki lub jednego z rozdziałów był w stanie samodzielnie zastosować te metody w środowisku domowym.

Czego możecie dowiedzieć się z tej książki?

Dopóki nie zakupiłam tej książki, nie natknęłam się na żadną pozycję, która w tak przystępny opisuje techniki pracy z dzieckiem. A w szczególności takich metod, które są skoncentrowane na zachowaniach werbalnych czyli kolokwialnie możemy określić je jako takie, które prowadzą do skomunikowania się ze światem zewnętrznym.

Autorka prowadzi nas od początku przez świat SAZu oraz opisuje krótko skąd wzięło się podejście zachowań werbalnych (VB). Dość dosadnie uświadamia nam, że problemy z zachowaniem są powiązane z trudnościami językowymi i jest to numerem jeden, jako problem, nad którymi powinnismy się pochylić. Przy okazji jeśli wiecie już czym jest schemat ABC ale stale macie problem z tym w jaki sposób go użyć, dowiecie się nie tylko jak to robić, ale również w jaki sposób analizować zachownia dziecka w oparciu o schemat ABC. Dla tych osób, które tego schematu nie znają – nie martwcie się, szybko dowiecie się o co w tym wszystkim chodzi. Jest to kwestia niesamowicie istotna ponieważ bardzo często terapeuci nie mogą zaobserwować niektórych zachowań z uwagi na to, że mają one miejsce głównie w środowisku domowym. Poza nagraniem takich sytuacji, które często są problemowe, rodzic może nauczyć się to opisywać według schematu i analizować zachowania dziecka samodzielnie. Książka podaje wam też rady co zrobić w określonych sytuacjach ale myślę, że jeśli jesteście rodzicami, którzy nie mają certyfikatu terapeuty behawioralnego a jesteście pod opieką terapeuty, warto zweryfikować swoją interwencję z terapeutą. Ma być trafna i skuteczna i przynieść rodzicowi pomoc w poradzeniu sobie z trudnymi zachowaniami dziecka, a także dać samemu dziecku narzędzie do tego, aby mogło osiągnąć, to czego potrzebuje we właściwy sposób.

Następnie M. Lynch Barbera opisuje w jaki sposób parować wzmocnienia, dlaczego to w ogóle jest ważne i czemu ma służyć w przyszłości. Czytelnik ma również szanse dowiedzieć się jak dokonać analizy wzmocnień, czyli jak dowiedzieć się co jest dla dziecka atrakcyjne oraz dlaczego warto stale to kontrolować. Co jest następnie bardzo istotne, przeczytacie też o tym, jak sprawdzić umiejętności dziecka, jak wprowadzać terapię i kiedy. Przeczytacie w niej dlaczego ważne jest to, aby środowisko domowe i terapeutyczne było jak najbardziej spójne i czemu ma to w ogóle służyć.

Najważniejszym elementem tej książki jak i całego podejścia VB (verbal behavior) są umiejętności językowe, dlatego też uważam, że poza podręcznikiem VB-MAPP możecie dowiedzieć się stąd dużo praktycznych rzeczy na temat tego, w jaki sposób wywoływać mowę u dzieci niemówiących, kiedy wdrożyć system alternatywny i dlaczego jest tak ważne aby zrobić to jak najszybciej. Autorka obala też krążący mit, który mówi, że jeśli zostanie wdrożony system komunikacji alternatywnej to dziecko nie nauczy się mówić – to bzdura. Poza tym dostaniecie mnóstwo istotnych porad, które uświadomią wam, że mowa rozwija się na bazie Reakcji Słuchacza. A mimo spełniających na pewnych etapach rozwojowych warunków określonych liczbami słownikowymi, warto tą wiedzą stale rozwijać. Poza rozpoznawaniem przedmiotów bardzo ważne jest także ich nazywanie ale także mandowanie (proszenie o rzeczy, przedmioty ulubione aktywności). Autorka uświadamia czytelnikowi, że niesamowicie ważne jest tempo odpowiadania na pytania, bo to daje szansę na większą płynność wypowiedzi, którymi będzie posługiwało się dziecko.


W kolejnych rozdziałach autorka opisuje techniki pracy SAZ i uwierzcie mi, bardzo przystępnie, nie jest to naukowa rozprawka, w której będziecie musieli się pochylać nad każdym słowem czy zdaniem aby dobrze je zrozumieć. Dowiecie się jak planować sesje terapeutyczne, jak robić to w domu, jak nauczać własne dziecko i co będzie wam do tego potrzebne. A także w jaki sposób pochylić się nad indywidualnym programem terapeutycznym.
Jeśli zastanawiacie się w jaki sposób rozpocząć trening toaletowy, jak ocenić, czy dziecko jest na to gotowe, jak notować czy trening jest skuteczny czy nie – opierając się na opisanych tu wskazówkach z pewnością będziecie mogli samodzielnie go rozpocząć i przeprowadzić, trzeba będzie tylko uzbroić się w cierpliwość.

Książka ta jest moim zdaniem obowiązkowym podręcznikiem dla terapeutów oraz rodziców po to, aby mogli zrozumieć cały sens terapii przedstawia ją od praktycznej strony w taki sposób, jaka jest naprawdę. Osoby opisujące terapią w internecie, przedstawiając terapię behawioralną w złym świetle myślę, że również powinny zapoznać się z tą literaturą, zapewniam, że uzmysłowienie sobie w jaki sposób pracuje się z dzieckiem i jakie przynosi efekty obali szerzące się mity. Z tego też względu polecam ją każdemu rodzicowi, który zdecydował się na terapię dziecka w nurcie SAZ.

  • Trening toaletowy
    21/07/2018

    […] instrukcji jak przeprowadzić trening czystości u dzieci z autyzmem odsyłam ponownie do książki METODA ZACHOWAŃ WERBALNYCH. Tutaj jest opisane bardzo szczegółowo nie tylko w jaki sposób przeprowadzić trening […]

  • Zachowania trudne
    05/07/2019

    […] wielu przypadkach kluczowe będzie nauczenie dziecka komunikacji funkcjonalnej. Dlaczego? Patrz: przyczyny zachowań trudnych.  Będzie to nauka proszenia o preferowane rzeczy, […]