Jak wygląda zabawa według planu ?

Plany aktywności mogą wyglądać różnie. To, jakie jest ich zastosowanie oraz czemu służą możecie przeczytać tutaj. Jeśli chodzi o zabawę, w terapii SAZ korzysta się z pracy na „koszykach”. Sposób ten jest dość elastyczny, bo mogą to być również segregatory, w których są jakieś zadania, czy książki, które dziecko może sobie oglądać. Powód takiej nazwy jest dość oczywisty. Przedmioty, którymi będzie bawiło się dziecko będą znajdowały się w „koszykach” lub też pudełkach, w które są oryginalnie zapakowane. Ma to być dla dziecka podpowiedzią – dającą informację, że albo nie zaczęło jeszcze wykonywać danej czynności, albo z niej korzysta, bądź już skończyło się nią bawić.

W koszyku mogą być różne rzeczy, które potrzebne są do wykonywania konkretnej aktywności – jeśli chcemy aby dziecko kolorowało powinniśmy wrzucić do niego kredki i malowankę. Nie musi ono już szukać przedmiotów, i wymyślać, czym mogłoby się bawić – bo nie ma takiej umiejętności – ale może właśnie budować sobie mapę skojarzeniową, co jest mu potrzebne, by może w przyszłości zacząć szukać rzeczy, które konieczne są do kolorowania.

Co musi się wydarzyć, aby dziecko zaczęło się bawić:
 
- powinno umieć korzystać z zabawki, którą chcemy aby się bawiło 
- rozumieć strukturę działania na podstawie której będzie podejmowało zabawę 
- zabawa powinna mieć określony początek i koniec 
- struktura działania powinna być spójna dla wszystkich środowisk, w których przebywa dziecko

Do sedna

Na tablicy, drzwiach szafy lub w innym miejscu możemy przykleić sobie rzep, możemy zorganizować sobie segregator, z którego dziecko będzie wyjmowało obrazki i kierowało się do konkretnych przedmiotów, po kolei, albo wrzucić obrazki do koszyczka z którego dziecko będzie wyjmowało obrazki, czy inne etykiety. Jeśli wszystkie znaczniki już znikną zostaje jeszcze etykieta „koniec”, którą dziecko powinno dostarczyć dorosłemu aby zakomunikować, że skończyło się bawić. Po tym powinniśmy zagwarantować dziecku coś przyjemnego (czekoladka, lub np auta, które lubi do swobodnego wykorzystania) by wzmocnić je za zabawę według struktury. Dzieci niemówiące mogą również podać komunikat z książki komunikacyjnej lub zakomunikować się za pomocą mówika, czy też skorzystać ze innego sposobu komunikacji o zakończeniu aktywności.

• Dziecko odrywa obrazek z planu (ustalmy sobie czy chcemy aby robiło to w kolejności, czy zależy nam na tym, żeby zwyczajnie pobawiło się wszystkim).

Odnajduje koszyk z zaprezentowaną na obrazku pomocą, zabawką, czy koszykiem i przyczepia ją do danej rzeczy.

• Korzysta z tej aktywności a następnie gdy skończy wraca do planu po kolejną.

Gdy wykorzysta wszystkie obrazki przechodzi do rodzica/terapeuty z obrazkiem koniec.

• Dostaje wzmocnienie.
• Możemy zapętlić tą aktywność od początku.

Przedmioty, które wyszczególniamy na planie aktywności, mogą być wyłożone na dywanie, w koszykach bądź jeśli ktoś posiada specjalną szafkę, tak jak te z Ikei z wsuwanymi kuwetami. Są to tylko przykładowe sposoby. Warto zaopatrzeć się w rzepy/taśmę magnetyczną i tablicę obrazki i laminarkę, zalaminować obrazki można też w drukarni więc niekoniecznie trzeba ją kupować. Jeśli decydujemy się na używanie konkretnych obrazków przedstawiających konkretną rzecz, możemy zatrzymać ją w oryginalnym pudełku, nie przekładać do specjalnego koszyka.

Warto tylko przyczepić na niej w widocznym miejscu rzep, do którego będzie można przyczepić zalaminowany obrazek tak jak na powyższym zdjęciu z figurakami Granny. Jeśli używamy koszyków, możemy posługiwać się symbolicznym zdjęciem czy piktogramem, który np będzie obrazował nam klocki lego lub np. aktywność taką jak oglądanie książeczek, malowanie itp. Mogą zawierać się w nich przedmioty służące do odtwarzania zabawy w łańcuchu, ale dziecko powinno potrafić już samodzielnie i bezbłędnie je odtwarzać. Możemy też wydrukować zestaw takich samych obrazków, z czego jeden będzie powieszony na tablicy, a drugi znajdował się już na pudełku, czy koszyku, który dziecko ma odnaleźć. Sposoby mogą być przeróżne, ważne aby metoda była spójna, również z tą, która jest stosowana w środowisku przedszkolnym/terapeutycznym.

Jeśli dopiero uczymy korzystania dziecko z tego sposobu, pracujemy tak tylko w miejscu, gdzie go uczymy dopóki nie nauczy się struktury działania. Następnie dziecko dopasowuje obrazek do odpowiedniego koszyka a po tym zaczyna wykonywać aktywność, która się w nim znajduje. Oczywiście, pudełka i koszyki możemy ze sobą mieszać i dowolnie manipulować ich liczbą. Dziecko może też samo dokonywać wyboru czym chce się pobawić tym bardziej jeśli ma dla niego znaczenie co pojawia się na planie i samodzielnie układać sobie plan, ale powinniśmy dać mu do tego jakieś wskazówki ile aktywności ma wybrać. np tworząc plan jako planszę z określoną liczbą miejsc na wybór lub układanie obok miejsc na obrazki planu, wskazówek, które mają wyznaczać liczbę aktywności.

Przykładowe plany możecie zobaczyć tutaj.

Rzeczy, które wrzucamy do koszyka dla dzieci, które słabiej funkcjonują powinny zawierać zabawki/aktywności, które mają określony koniec. Tak więc mogą to być układanki/wkładanki, puzzle, nawlekanki, aktywności opierające się na dopasowywaniu z określoną liczbą elementów, klocki segregatory. Najważniejsze jest to, aby dziecko było w stanie wykonać to bez nadzoru osoby trzeciej, tak więc musi być nauczone korzystania z tych zabawek wcześniej.

Jest to tylko przykładowy sposób wykorzystywania planu aktywności oraz pracy na koszykach. Zarówno zakres działań i zabaw może być szerszy i bardziej dopasowany do wieku pod warunkiem, że dziecko potrafi wykonywać rzeczy, którymi chcemy by się zajęło. Ważnym jest aby w koszykach nie znajdowały się nagrody dziecka lub też rzeczy, którymi się stymuluje. Aktywności na tym bazujące często nie mają określonego końca więc może się wydarzyć, że dziecko zatrzyma się na tej aktywności przez długi czas, nie zakończy jej i nie przejdzie do kolejnej.

Na powyższym zdjęciu chciałam pokazać, że możemy nauczyć dziecko odtwarzania tego, co prezentuje obrazek, wyłożyć w pudełku określoną liczbę puzzli magnetycznych i wkładając obrazek sygnalizować, że celem tego układania jest odtworzenie takiego samego wzoru. oczywiście dziecko nie musi odtwarzać obrazka jeśli nie potrafi naśladować ich układania z obrazu 2D.