Są pewne umiejętności, których nieposiadanie uniemożliwia nam sensowne i dalsze rozwijanie wiedzy. Na co dzień nie zwracamy na nie uwagi. Można do nich zaliczyć naśladowanie, które jest najważniejszą naszą umiejętnością, wiedzę na temat kategorii, umiejętność operowania wiedzą o przedmiotach i miejscach na podstawie funkcji, cechy i klasy. Jest jeszcze jeden obszar wiedzy, który poprzedza i na bazie której rozwija się wiedza o kategoriach. Są to asocjacje.

Można roboczo traktować je jako „skojarzenia”, na podstawie których zasłyszenie nazwy przedmiotu, miejsca, osoby, czy rzeczy wywołuje w nas automatycznie myślenie o czymś innym, co jest z tym związane. Umiejętność tą dzieci rozwijają około 3go roku życia, dopiero po osiągnięciu etapu sortowania przedmiotów podobnych np. dwa różne klocki, lale – mając już umysłową reprezentację danych przedmiotu wiedząc, że spełniają podobną funkcję, ale wyglądają nieco inaczej.

Na podstawie asocjacji  właśnie rozwijamy swoją wiedzę o świecie od małego. Dzięki tym skojarzeniom wiemy, dokąd musimy się udać by znaleźć szklankę, po co się udać, gdy wyleje się woda w pokoju, co zrobić następnie po zakupieniu lampki, która sama w sobie nie świeci – dokupić żarówkę, jakie zwierzęta trzeba hodować by mieć swoje mleko czy jajka itp. Jest to nasza bazowa wiedza, którą nabywamy mimowolnie i stale rozwijamy wraz z rozwojem. Dzieci wykorzystują ją w zabawie – szukają przedmiotów, które mogłyby się przydać danej rzeczy lub zabawy np. do płaczącej lali szukają butelki, a do zabawy w strażaka kasku czy węża strażackiego, ale i  także w wyżej już opisanym życiu codziennym.

Jeżeli chodzi o naukę małych dzieci, rodzice często uciekają się do zakupu pewnych pomocy i rozkładają je przed dzieckiem. O ile nie jest tak, że każda końcówka, pasuje do jakiegokolwiek drugiego obrazka, o tyle sprawa jest jeszcze nieco ułatwiona bo prawdopodobnie zacznie szukać innych, pasujących lub zniechęci się zupełnie i nie będzie chciało tej pomocy wcale używać. Ale gdy dziecko może dopasowywać je po kolorze, wtedy sytuacja staje się bardziej prosta i dziecko poprawnie układając naturalnie się nagradza. Takie rozwiązanie proponuje między innymi firma granna. Mamusie bazują na podobnej zasadzie i umiejętnościach, to propozycja dla najmłodszych dzieci. Dzięki niej dziecko uczy się wiedzy o zwierzątkach i ich dzieciach.

Najszerszy wybór pomocy i gier, które opierają się na umiejętnościach asocjacyjnych oferuje nam firma adamigo. Mamy tutaj pomoce począwszy od asocjacji jedzenia dla konkretnych zwierzątek, również ich domków oraz miejsc zamieszkania dla konkretnych osób. Również zawody opierają się na umiejętnościach asocjacji, jednak jest to gra, którą warto włączyć dopiero po opanowaniu przez dzieci umiejętności o zwierzętach, domkach, przysmakach i innych prostych asocjacjach.

Ucząc dzieci z autyzmem warto zaczynać od przedmiotów rzeczywistych, jednak jeśli dziecko uczy się na materiale obrazkowym i bardzo dobrze mu to idzie, można zacząć od dopasowywania obrazków, pod warunkiem, że wie, co na nich się znajduje (przynajmniej rozpoznaje je biernie). W związku z tym w poście przedstawione są pomoce, które szczególnie polecam do rozwijania tego rodzaju umiejętności z uwagi na to, że ich grafika jest przejrzysta, przez co wiedza staje się łatwiejsza do przyswojenia.

Opisany poniżej przykładowy sposób nauczania dla dzieci z trudnościami rozwojowymi uwzględnia wzmacnianie dziecka za każdym razem po prawidłowo uzyskanym efekcie. Nie przeskakujemy do kolejnego etapu, jeśli dziecko nie opanowało umiejętności np. w kroku 1. Umiejętność rozpisaną w danym kroku ćwiczymy do tej pory, aż dziecko rozpisaną umiejętność osiągnie, czasami może trwać to nawet kilka dni lub tygodni.

1. Wykładamy dziecku tylko jedną parę i stosujemy komunikat np. dopasuj. W odpowiedzi możliwe jest skomentowanie że np. pająk pasuje do muchy bo je zjada. Warto jednak zacząć od prostych przykładów.
2. Jeśli dziecko nauczyło się już w odpowiedni sposób parować ze sobą jeden przykład – dwa puzzle. Dokładamy dystraktor, czyli jeden puzzel, który nie pasuje do prawidłowego skojarzenia i wydajemy polecenie. Robimy to aby być pewnym, że dziecko prawidłowo dobiera puzzle – nie po kształcie, ale na podstawie posiadanej wiedzy.
3. Następnie dodajemy dziecku kolejną, nową parę, do ułożenia ( 2 puzzle ).
4. Postępujemy według kroku 2 aby być pewnym, że dziecko prawidłowo dobiera kolejną powyższą parę, której nauczyło się układać.
5. Wykładamy dziecku 4 puzzle zawierające dwie uczone w powyższych krokach paryi stosujemy polecenie.
6. Jeśli będzie układało je bezbłędnie, uczymy osobno układania nowej pary asocjacji (dwa puzzle) tak według opisanych kroków 1-5 i łączymy je w pary.
7. Następnie zwiększamy liczbę wykładanych zestawów (np. jeśli wykładaliśmy dziecku dwie pary, to obecnie wyłożymy już razem 3, bo wiemy, że bezbłędnie łączy ze sobą dwie z nich i nauczyło się też kolejnej, trzeciej.

Im większy materiał dziecko będzie miało opanowany, tym więcej elementów w zestawie możemy wyłożyć.

8. W końcowym etapie, jeśli dziecko opanuje wszystkie zestawy puzzli możecie dopiero wyłożyć cały zestaw, czy dać pudełko aby dziecko wyłożyło sobie wszystkie elementy i skanując, szukało odpowiednio pasujących do siebie puzzli.

Warto byłoby również móc zgeneralizować te umiejętności na inny zestaw obrazków, np. na innego pająka i pajęczynę, dlatego warto zaopatrzeć się w dwa zestawy pomocy z asocjacjami.

Po opanowaniu tych wszystkich elementów z zestawu, możecie włączyć tę pomoc do planu aktywności.

Pamiętajcie, że powinniśmy dać dziecku czas na zapamiętanie tych układów, więc nie nastawiajcie się, że w ciągu jednego dnia nauczycie się wszystkiego. Dajcie sobie czas.

Ciekawą propozycją oferowaną przez firmę adamigo, do rozwijania umiejętności na podstawie asocjacji są gry zawody oraz w domu i na zakupach. Gra zawody oferuje nam kilka różnych wariantów rozgrywki także ich opisu możecie spodziewać się już niedługo.